Bytomscy górnicy, hutnicy, robotnicy, jak również pozostali mieszkańcy miasta, ale nie tylko, tłumnie zasiadali po pracy na stadionach, lodowisku i w halach sportowych, by kibicować swoim ukochanym drużynom. Bo Bytom w XX wieku był nie tylko największym przemysłowym miastem Polski, ale również jednym z najlepszych ośrodków sportowych. Miejscowe drużyny święciły wtedy największe triumfy. I chociaż w dzisiejszych czasach kibicowanie oraz wyniki sportowe przygasły, to miejmy nadzieję, że nie na zawsze.
Sport
Obiekty sportowe – wszystkie bardzo stare. W tym wypadku to nie atut. Konsekwencją tego jest duży stopień ich zużycia, i to, że całkowicie odstają od współczesnych standardów. Remonty przedłużają ich egzystencję, ale potrzeba budowy nowych aren sportowych staje się coraz bardziej pilna. Na szczęście jest kilka wyjątków. Jednym z nich jest wielofunkcyjna Hala Sportowa „Na Skarpie” z widownią na tysiąc
osób (2010r.). Ma efektowny kształt – czarnego monolitu, a wśród kilku jej atrakcji warto wspomnieć o rozbudowanej wysokiej na 14 metrów ściance wspinaczkowej. Hala znajduje się w dzielnicy Szombierki. W Parku Miejskim na terenach KS „Górnik” Bytom wybudowano 2-kortową halę do tenisa ziemnego (2013r.), a na skraju tego samego parku kompleksowo wyremontowano w latach 2008-2012 krytą Pływalnię Miejską znajdującą się w zabytkowym budynku. Prezentuje styl funkcjonalizmu oraz modernizmu (1930-1931r.) i kontynuuje wielowiekowe tradycje tego typu obiektów w mieście. Pierwsza łaźnia miejska według dostępnych źródeł działała już w 1451r. W innej części Parku Miejskiego znajduje się odkryta Pływalnia Miejska (szkoda, że bez podgrzewanej wody), skatepark i boiska sportowe. Są to obiekty o dobrym standardzie. W dzielnicy Szombierki na terenach przemysłowych po kopalni węgla kamiennego „Szombierki” otwarto pole golfowe (2013r., całkowite 
zakończenie inwestycji zaplanowano na rok 2015). Jest to część większej inwestycji, polegającej na budowie osiedla domów jednorodzinnych „Srebrne Stawy” i renowacji zabytkowego szybu kopalni Szombierki - „Krystyna” (jest w herbie miejscowego klubu Szombierki Bytom). A to wszystko na pokopalnianych hałdach, pośród stawów i zagajników. Świetną bazą sportową do tenisa (m.in. kryta hala) i squasha dysponuje „Silesia Club” (od 2011r., dzielnica Miechowice) Ponadto w okresie zimowym w centrum miasta budowane jest sezonowe lodowisko wraz z oświetleniem.Si
Spośród kilkudziesięciu obiektów sportowych w mieście najbardziej znane są trzy. Piłkarski Stadion Miejski im. E. Szymkowiaka, na którym rozgrywa mecze Polonia Bytom (ul. Olimpijska 2, Śródmieście). Stadion powstał w 1929r. Powrót drużyny, po wielu latach przerwy, do najwyższej klasy rozgrywkowej w latach 2007 – 2011, wymusił modernizację obiektu. Zamontowano kilka tysięcy plastikowych krzesełek, które częściowo zadaszono, zainstalowano oświetlenie i podgrzewaną murawę. Nie zmienia to faktu, że stadion nie spełnia współczesnych standardów (w użytkowaniu jest tylko niewielka część, około 7000 miejsc). Jeszcze gorzej pod tym względem wypada drugi Stadion Miejski w Szombierkach (1968r., ok. 1000 miejsc w użytku), na którym gra drużyna Szombierek Bytom (ul. A. F. Modrzewskiego 3). Warto w tym miejscu wspomnieć, iż w jego pobliżu, przy ul. A.F. Modrzewskiego 2, stoi efektowny neoromański ceglany kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (1904r.) oraz robotnicze budynki mieszkalne (tzw. familoki) m.in. przy ulicach A. Piątka i W. Witosa. Trzecim znanym obiektem jest „Stodoła”, czyli Kryte Lodowisko (1966r., ul. K.
Pułaskiego 71, Śródmieście). Powyższe określenie to nie komplement, tylko charakterystyka blaszanego obiektu. Obecnie maksymalnie mieści do 1500 osób, ale ze względu na jego stan zazwyczaj wpuszcza się mniej widzów. Istnieje projekt budowy nowego stadionu miejskiego na miejscu stadionu im. A Szymkowiaka oraz obok nowego lodowiska.
O ile Bytom nie ma się czym chwalić w zakresie obiektów sportowych, to wynikami sportowymi może jak najbardziej. To jedno z pięciu polskich miast, które miało w piłce nożnej co najmniej dwie drużyny na pierwszym miejscu w najwyższej klasie rozgrywkowej. Najmniejsze z tych miast.
Polonia Bytom – piłka nożna (od 1920r., chociaż klub miał w historii prawie 20 sekcji sportowych, w tym żużlową i to z sukcesami). Zdobywała Mistrzostwo Polski dwukrotnie – w 1954 i 1962 roku, poza tym cztery razy była druga i dwa razy trzecia. Ostatni raz na podium w 1969r. 3-krotna finalistka Pucharu Polski. 35 lat spędziła w najwyższej klasie rozgrywkowej. Polonia była pierwszym polskim zespołem, który awansował do pierwszej rundy rozgrywek Pucharu 
Europy. Wygrała Puchar Karla Rappana (Intertoto) w 1965r., a rok wcześniej grała w finale. W 1965r. wygrała Puchar Ameryki (Interligi). Na koniec roku 2013 jest na poziomie trzeciej klasy rozgrywek. Polonia Bytom – hokej (od 1946r.). Sześciokrotny mistrz Polski (1984, 1986, 1988-1991), trzy razy drugie miejsce, dwa razy trzecie. Ostatni raz na podium w 2001r. Największy sukces na arenie międzynarodowej to piąte miejsce w turnieju finałowym Pucharu Europy w 1985r. Na koniec roku 2013 – ekstraliga (najwyższa klasa rozgrywkowa). Na tym samym poziomie rozgrywek gra drużyna żeńska i jest czterokrotnym zwycięzcą ekstraligi (ostatni raz w 2013r.), do tego raz drugie i trzecie miejsce (liga żeńska istnieje od 2007 roku).
GKS Szombierki Bytom – piłka nożna (od 1919r., wpierw jako Poniatowski Szombierki, klub prowadzi sekcję boksu). Mistrz Polski z 1980r., raz drugie miejsce (1965r.) i trzecie (1981r.), 25 lat w najwyższej klasie rozgrywkowej. Na koniec 2013r. – na czwartym poziomie rozgrywek. Bobry Bytom – koszykówka (od 1981r.). Wicemistrz Polski w 1996r., trzykrotnie trzecie miejsce (ostatni raz w 1999r.). Na koniec 2013r. pod szyldem Polonii Bytom gra w trzeciej lidze.
Z innych klubów sportowych przede wszystkim należy wspomnieć: ekstraligową drużynę w tenisie stołowym (na koniec 2013r.) grającą pod szyldem Polonii Bytom, do niedawna jako KS „Silesia” Miechowice. Klub Sportowy Górnik Bytom – tenis ziemny. Jego zawodnicy wielokrotnie zdobywali mistrzostwo Polski, klub dysponuje halą (na dwa korty) i 4-kortową halą pneumatyczną oraz kilkunastoma kortami otwartymi. Organizator międzynarodowych turniejów. Ze znanych zawodników można wymienić Grzegorz Panfila i Sandrę Zaniewską. Dwukrotnie w składzie bytomskiej drużyny wystąpił Jerzy Janowicz i zdobył z nią drużynowe mistrzostwo Polski w 2009 i 2010 r. W turnieju juniorskim w 2013 roku Hubert Hurkacz przegrał w Bytomiu z Matteo Berrettinim (Hubert pierwszy raz go pokonał w marcu 2019 w turnieju ATP w Miami). Historia jest o tyle ciekawa, że w roku 2019 obaj zanotowali bardzo dobry występ w Wimbledonie (Wielki Szlem) i są bardzo wysoko w rankingu ATP. Trenerem Matteo jest Vincenzo Santopadre, zięć Zbigniewa Bońka. W dzielnicy Miechowice działa Silesia Club specjalizujący się w tenisie ziemnym i squashu, trenują tutaj młodzi zawodnicy, organizowane są turnieje.
GKS „Czarni” Bytom – klub słynie z jednej z najlepszych w Polsce sekcji judo. Jego wychowankowie zdobywają medale olimpijskie, świata i Europy. Kiedyś również sekcja rugby była jedną z najlepszych w Polsce. MLKS Czarna Strzała Bytom – jeden z najlepszych w Polsce klubów łuczniczych. Utytułowane są również: WTS Bytom – piłka wodna, Zefir Bytom – narty wodne czy Klub Karate Tradycyjnego – Ippon.
Wśród znanych bytomskich sportowców – wywodzących się z Bytomia lub związanych z miejscowymi klubami można wymienić m.in.: Henryk Apostel (Rozbark Bytom, Polonia Bytom, były trener polskiej reprezentacji w piłce nożnej i wiceprezes PZPN), Jan Liberda (Polonia Bytom, strzelił dla niej 145 bramek w najwyższej klasie rozgrywkowej, reprezentacja polski), Michał Probierz (ŁKS Łagiewniki (Bytom), Rozbark Bytom, trener piłki nożnej), Edward Szymkowiak (Polonia Bytom – piłka nożna, reprezentacja Polski), Kazimierz Trampisz (Polonia Bytom – piłka nożna), Mariusz Śrutwa (Polonia Bytom – piłka nożna (chociaż jest kojarzony przede wszystkim z Ruchem Chorzów),
reprezentacja Polski), Krzysztof Kuźniecow (Polonia Bytom – hokej, reprezentacja Polski), Mariusz Puzio (Polonia Bytom – hokej), Emil Nikodemowicz (Polonia Bytom - hokej, trener reprezentacji Polski), Mariusz Bacik i Andrzej Pluta (Bobry Bytom, koszykówka), Agnieszka Bibrzycka (koszykówka), Małgorzata Sobieraj (łucznictwo), Damian Jonak (Szombierki Bytom, boks), Waldemar Legień (GKS „Czarni” Bytom, judo, dwukrotny zloty medalista igrzysk olimpijskich), Robert Krawczyk, Janusz Wojnarowicz i Przemysław Matyjaszek (GKS „Czarni” Bytom, judo, medale mistrzostw Europy i świata(R. Krawczyk)), Marek Plawgo (lekkoatletyka), Józef Szmidt (lekkoatletyka, dwukrotny złoty mistrz olimpijski, rekordzista świata). Jerzy Brzęczek (piłka nożna, kończył karierę w Polonii Bytom i w niej rozpoczynał karierę trenerską), Marcin Brosz (piłka nożna, kończył karierę w Polonii Bytom i w niej rozpoczynał karierę trenerską, grał też w Szombierkach Bytom).
Na koniec warto wspomnieć o działających w Bytomiu: Centrum Działalności Podwodnej „Nurek Bytom” i Górnośląskim Centrum Nurkowym „Sea-Fish”. W mieście funkcjonują kluby, w których można ćwiczyć różne sztuki walki, taniec, czy piłkę nożną(każda dzielnica ma swój klub). Można pojeździć na nartach lub „desce” w ośrodku narciarskim „Dolomity Sportowa Dolina” (Bytom Sucha Góra-Blachówka). Pobiec w bytomskim półmaratonie (organizowanym we wrześniu przez Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji) albo wybrać się na wycieczkę rowerową (w ramach Bytomskiej Rowerowej Masy Krytycznej). Ponadto w wyrobiskach dolomitowych w dzielnicy Sucha Góra istnieje możliwość uprawiania wspinaczki skalnej, zarówno na drogach ubezpieczonych jak i nieubezpieczonych.
Jarmark Staroci
Reklamowany jest jako największy w Polsce. Funkcjonuje też pod nazwą giełdy staroci. Odbywa się w każdy pierwszy weekend miesiąca, wliczając piątek. Notabene, ten dzień uchodzi za najlepszy pod względem zawartych transakcji przez sprzedających i najpełniejszy pod względem oferty dla kupujących, co akurat dziwić nie może. Jego historia sięga lat 70-tych XX wieku, organizowany był od tego czasu w kilku miejscach. Obecnie odbywa się w dzielnicy Szombierki pomiędzy ulicą A. F. Modrzewskiego a stadionem piłkarskim klubu Szombierki Bytom. Z całej Polski ściągają na Jarmark Staroci do Bytomia sprzedawcy i kupujący. Wśród tych drugich są goście z Niemiec, Rosji, Czech i Słowacji. Stoiska stoją na świeżym powietrzu, a wśród handlarzy można spotkać także mieszkańców-amatorów z Bytomia i okolic, którzy sprzedają to co gdzieś znaleźli, wygrzebali i może być stare oraz wartościowe.
Jarmark Staroci i najstarsze miasto Górnego Śląska to dobre połączenie. Chociaż przyjezdni czasami narzekają na jego stan, że zaniedbane, ale po upadku prawie całego przemysłu w Bytomiu i wobec braku pomocy z zewnątrz, nie mogło być inaczej. Do tego bezrobocie i szkody górnicze na bezprecedensową w Polsce skalę. Pozostaje nadzieja, że po ciężkich latach, wrócą do Bytomia lata prosperity. To nienajlepsze wrażenie może być spotęgowane tym, że obecne miejsce Jarmarku Staroci, mimo że obszerniejsze od wcześniejszego, znajduje się w mocno zaniedbanym rejonie Bytomia (poddawanym stopniowej rekultywacji).
Autor niniejszego artykułu zdecydowanie wolał wcześniejszą lokalizację Jarmarku Staroci, mimo swoich ograniczeń – mało miejsca, tłok, hałas, brak parkingów. Śródmieście zabytkowego Bytomia, obok średniowiecznego układu ulic i Rynku – handel starociami miał niepowtarzalny klimat. Ten walor stracił. Przed przenosinami do Szombierek w 2008 roku, Jarmark Staroci odbywał się na placu Jana III Sobieskiego w sąsiedztwie Muzeum Górnośląskiego (budynek z 1929-1930r.), Miejskiej Biblioteki Publicznej (budynek z 1974r.), „Samochodówki” (Zespół Szkół Mechaniczno-Elektronicznych, budynek z 1929r.) oraz zabytkowych kamienic z przełomu XIX i XX wieku. Z czasem „rozlał się” na tereny przylegające - zabytkowe ulice: Żołnierza Polskiego, J. Smolenia, W. Korfantego- w otoczenie zabytkowego pałacu - filii Muzeum Górnośląskiego (budynek z 1899-1902r.) i budynku „Ul” z ok. 1880r. (Dom Polski, Dom Narodowy). Nazwa „Ul” pochodzi prawdopodobnie od gwarnych rozmów prowadzonych w nim po polsku – „gwarno jak w ulu”. Było to ważne miejsce w walce o polskość Górnego Śląska, jedno z 
najważniejszych miejsc w historii powstań śląskich 1919-1921r. Podobnie jak siedziba Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Hotelu Lomnitz przy ul. Gliwickiej 10 niedaleko Rynku (później m.in. mieścił się w budynku Konsulat Generalny RP). Plebiscyt przeprowadzony w 1920r. w oparciu o postanowienia traktatu wersalskiego z 1919r., podzielił obszar plebiscytowy pomiędzy Polskę a Niemcy. W przeciwieństwie do „Ul-u” budynek Komisariatu spłonął w 1945r., a o tamtych wydarzeniach przypomina tablica upamiętniająca na obecnym budynku.
We wcześniejszej lokalizacji Jarmark Staroci rozprzestrzenił się również na plac położny na tyłach Biblioteki Miejskiej, którego charakterystycznym elementem jest budynek w kształcie rotundy – część biblioteki. Plac nosi imię Andrzeja Hiolskiego- barytona bytomskiej opery, lwowiaka z pochodzenia, co akurat jest częstym elementem życiorysu starszych Bytomian (niektórzy mówią: „Bytom – śląski Lwów”). Wracając do Jarmarku Staroci, to najważniejsze, że w Szombierkach też dobrze sobie radzi i stanowi od lat jedną z największych atrakcji Bytomia. 
Na koniec
Gdy już nacieszymy oczy bytomskimi placami, kwartałami zabytkowych kamienic i budynkami użyteczności publicznej. Gdy zapoznamy się z zabytkami przemysłowymi, oazami przyrody - parkami czy terenami leśnymi. Warto zrobić jeszcze jedną rzecz. Odpocząć w rozsianych po Starym Mieście i Śródmieściu kafejkach, pubach, restauracjach lub cukierniach. A gdy jeszcze nam mało, znajdziemy w Bytomiu sporo interesujących klubów. Ciekawa aranżacja wnętrz, fajny klimat, nierzadko muzyka na żywo – to będzie wyśmienite zakończenie wycieczki po zabytkowym Bytomiu.
Na zdjęciach: „plakietka wspinaczkowa” z osadzonym w dolomitowej skale „spitem” na ubezpieczonej drodze wspinaczkowej (kamieniołom w Suchej Górze-Blachówce). Sezonowa „ślizgawka” na placu Jana III Sobieskiego w Śródmieściu, z tyłu Miejska Biblioteka Publiczna. Zespół boisk „Orlik” w dzielnicy Karb. Ośrodek Sportowy z wyciągiem narciarskim w „Dolomitach Sportowej Dolinie” (Sucha Góra-Blachówka). Korty tenisowe KS „Górnik” Bytom w Parku Miejskim (Śródmieście). Stadion piłkarski „Szombierek” Bytom w Szombierkach. Na pozostałych Jarmark Staroci w Szombierkach.
Koniec części piątej, ostatniej. Część czwarta: TUTAJ. O bytomsko-tarnogórskich "dolomitach" można przeczytać między innymi: TUTAJ.
P.S.
Rok 2014 to obchody 760-lecia otrzymania praw miejskich przez Bytom.
Zapraszam do obejrzenia na Youtube filmu promocyjnego o Bytomiu, powstałego z inicjatywy Urzędu Miasta w 2013 roku (czyta Krystyna Czubówna): Bytom. Z natury zielony.
Error
