Palmy, plaże, morza, góry, zabytkowe miasta – w tego typu miejscach większość z nas spędza wakacje. Często wiele tysięcy kilometrów od domów. Kiedy dużo bardziej egzotycznie jest całkiem niedaleko. Aktywne wulkany – oferują przeżycia jedyne w swoim rodzaju. Chociaż turystyka wulkaniczna staje się coraz bardziej popularna, to nadal niewielu może powiedzieć: byłem na aktywnym wulkanie. Co prawda w Europie nie jest ich zbyt dużo, ale mamy jeden z najwspanialszych na świecie. To sycylijska Etna. Bardzo aktywna. Wybucha kilka razy do roku. Oferuje widoki jak z innej planety. Wulkaniczna pustynia jest nieporównywalna z niczym innym. Kratery, pola lawowe o różnych kolorach, zapach wydobywających się gazów, gorąca ziemia, erupcje. Etna jest na tyle wysoka, że przez większość roku możemy zobaczyć na niej śnieg, a w zimie pojeździć na nartach czy desce. Przy czym dobra infrastruktura turystyczna pozwala każdemu dostać się w partie szczytowe. Natomiast miłośnicy wulkanów mogą zdobyć najwyższy punkt Etny i podziwiać jeden z najwspanialszych wulkanicznych widoków na świecie. Za cenę ryzyka, które niesie jej zdobywanie.

ETNA TURYSTYCZNIE

Trzy najpopularniejsze opcje zwiedzania są następujące. Podstawowa, to przyjazd do Rifugio Sapienza 1910m n.p.m. – gdzie schronisko(rifugio)-hotel górski z restauracją, sklepy z pamiątkami, bary, i dolna stacja kolejki linowej. Już tutaj widoki są bardzo wulkaniczne. Ostatnio lawa płynęła tędy na przełomie roku 2002 i 2003 dokonując dużych zniszczeń. Oprócz pól lawowych dwie największe atrakcje tego miejsca to nieczynne (obecnie) kratery Monti Silvestri i Monti Silvestri Superiore.

Dla osób, którym takie obcowanie z Etną nie wystarczy pozostaje rozwinięcie opcji podstawowej i skorzystanie z gondolowej kolejki linowej, która wwozi na prawie 2500m n.p.m. (Etna ją niszczyła albo uszkadzała w latach: 1971, 1983, 2002). Stąd do kraterów szczytowych jest już całkiem niedaleko, a krajobrazy wybitnie wulkaniczne. Lawy, popioły, stare kratery, przez dużą część roku można zobaczyć śnieg.

Trzeci wariant to rozwinięcie dwóch poprzednich. Z przed górnej stacji kolejki, gdy zbiorą się turyści, odjeżdżają niewielkie terenowe autobusy, które zatrzymują się na spłaszczeniu, na wysokości ok. 2930m n.p.m. Jest to świetny punkt widokowy na partie szczytowe i wydobywające się gazy, na podnóża wulkanu i Morze Jońskie (część Śródziemnego). W sąsiedztwie są też dwie spore atrakcje: zasypane i zniszczone przez erupcje obserwatorium wulkanologiczne i schronisko w jednym: Torre de Filosofo oraz aktywny krater, z którego wydobywają się gazy - Monte Del Frumento Supino ok. 2950m n.p.m. Warto zrobić spacer po okolicy, widoki są „kosmiczne” Stąd nie ma co się dziwić, że tutejsze panoramy wykorzystano do trzeciego epizodu „Gwiezdnych Wojen” (Zemsta Sithów, 2005r.). Etna była planetą Mustafar, sfilmowano erupcję z 2002r. Na wycieczkę z Katanii w tej ostatniej wersji potrzeba od połowy do całego dnia.

Większość turystów zwiedza Etnę od strony Rifugio Sapienza (południe, południowy-wschód Etny) ze względu na dobre skomunikowanie, infrastrukturę i dużą wysokość bezwzględną. W zimie o ile spadnie odpowiednio dużo śniegu kolejka linowa i kilka wyciągów to część ośrodka narciarskiego. Droga do Sapienzy ma swoje krańcowe punkty w miejscowościach Nicolosi (ok. 700m n.p.m.) i Zafferana Etnea (ok. 600m n.p.m.).

Z drugiej strony góry (północny wschód) można wystartować z Rifugio Citelli (1741 lub 1750m n.p.m. – różne dane) albo z pobliskiego ośrodka turystyczno-narciarskiego Piano Provenzana (ok. 1800m n.p.m., uszkodzonego podczas erupcji z 2002r.). Większość turystów poprzestaje na tych miejscach. W Piano Provenzana można ponadto skorzystać z krótkiej kolejki krzesełkowej. Osoby, którym to nie wystarcza, mogą pieszo albo autem terenowym dostać się do obserwatorium geofizycznego, położonego na ok. 2900m n.p.m. (Osservatorio Geofisico Pizzi Deneri). Droga asfaltowa w ten rejon Etny ma krańcowe punkty w miejscowościach Linguaglossa (ok. 550m n.p.m.) i Fornazzo (ok. 800m n.p.m.), niedaleko jest nadmorskie miasto Riposto.

W otoczeniu Etny są dwie atrakcje na które warto zwrócić szczególną uwagę. Wulkaniczny wąwóz Alcantara u jej podnóża, na północny-wschód przy drodze pomiędzy wioskami Fondaco Motta a San Cataldo. O ile woda nie jest za wysoka, to można odbyć spacer rzeką, po dnie, pomiędzy wąskimi ścianami wulkanicznych skał – pięknymi bazaltowymi słupami.  

Druga to lawowa jaskinia, a nawet więcej, bo też lodowa - Grotta Del Gelo („Mroźna”, „Lodowa”, 2030-2050m n.p.m., ok. 120m długości (lawowych grot – lecz bez lodu – jest dużo więcej w masywie Etny). Przez cały rok jest w środku lód, a temperatura nie jest wyższa niż minus 6 stopni Celsjusza (by zachować jej walory, jednorazowo nie powinno przebywać w środku więcej niż 20 osób). Chociaż najbliżej położone miejscowości to Randazzo i Maletto (północ, północny-zachód), to najczęściej wyrusza się do niej z Piano Provenzana lub okolic (północny-wschód) czyli z Rifugio Ragabo / Rifugi Alpini Casa Brunek – ok. 1420-1450m n.p.m. (pomiędzy  Piano Provenzana a Linguaglossa). Z Ragabo/Brunek do pokonania jest ok. 10-11km i różnica wzniesień ok. 600m – w jedną stronę, po drodze można odbić do Rifugio Timparossa-Monte Nero  (ok. 1850m n.p.m.). Wyruszając z wiosek u podnóża Etny – np. Linguaglossy – trzeba posiadać bardzo dobrą kondycję i orientację w terenie, by pokonać trasę w jeden dzień (dużo kilometrów, duża różnica wzniesień). Ścieżki do groty prowadzą z różnych miejsc w rejonie Etny, ale nie są dobrze oznakowane (od czasu do czasu kopczyki, zaznaczenia farbą), nie są bardzo wyraziste, a przebieg nie zawsze jest oczywisty. Otwór wejściowy także nieraz trudno zauważyć, zwłaszcza zimą, gdy jest zasypany śniegiem. Grotta Del Gelo to tak naprawdę najdalej na południe wysunięty lodowiec Europy (dlatego mogą przydać się „raki” wspinaczkowe). To nie jedyna jaskinia z wiecznym lodem w Europie. Podobne choć nie wulkaniczne atrakcje są blisko Polski – słowackie: Demanovska Jaskinia Lodowa w Niskich Tatrach i spektakularna jaskinia z lodowcem – Dobszyńska (Dobsinska) Lodowa Jaskinia w Słowackim Raju niedaleko Popradu.

ETNA AMBITNIE

Jeżeli wersje turystyczne zwiedzania Etny to nadal za mało, można pokusić się o zdobycie jej wierzchołka. Najbezpieczniej będzie z przewodnikiem, o ile zdobywanie aktywnego wulkanu może być w ogóle bezpieczne. Najwięcej satysfakcji sprawia jednak samodzielne zdobycie szczytu. Z tych samych względów warto z Rifugio Sapienza / Piano Provenzana cały odcinek pokonać pieszo. Startując od strony Rifugio Sapienzy, po dotarciu do postoju autobusów i aut terenowych na ok. 2930m n.p.m., koło Torre de Filosofo, należy się kierować  na lewo od krateru Południowo-Wschodniego (charakterystyczny stożek) ku Kraterowi Centralnemu („nijaki pagórek”). Po dotarciu na miejsce, można eksplorować wszystkie kratery szczytowe Etny. Najdalej z tego miejsca położony jest krater Północno-Wschodni. Zdobywając Etnę od strony Piano Provenzana, po minięciu obserwatorium Pizzi Deneri na ok. 2900m n.p.m., najlepiej się kierować na skraj najbliższego krateru: Północno-Wschodniego, gdyż właśnie tam jest najwyższy punkt wulkanu – 3331m n.p.m. (pomiar własny GPS). Podawane dane co do maksymalnej wysokości, mieszczą się w przedziale 3323-3350m n.p.m. Przy czym erupcje zmieniają wysokość Etny, ulec zmianie może także położenie najwyższego punktu. Partie szczytowe, to duży obszar z trzema kraterami – Summit Craters – o zbliżonych wysokościach, oddzielonych od siebie niewielkimi przełęczami i spłaszczeniami.

Etna to bardzo aktywny wulkan, wybucha kilka razy do roku, przez cały czas wydobywają się z niego gazy. Na jej zboczach jest około 300 kraterów i nigdy nie wiadomo w którym dojdzie do erupcji, a może zostanie utworzony na zboczu zupełnie nowy. Często erupcjom z kraterów szczytowych towarzyszą wybuchy gazów i wypływy lawy z innych, jak również ze szczelin rozsianych po całym masywie.

Podczas zdobywania Etny przyda się maska przeciwgazowa i gogle ochronne. Poza tym buty trekkingowe, ciepłe ubranie, bo to wysoki wulkan, bywa wietrznie i  śnieżnie. Warto zabrać kijki trekkingowe, stuptuty (ochraniacze na buty i łydki) oraz GPS. Gdyby nastąpiła erupcja podczas zdobywania, nieoceniony może okazać się kask. Jeżeli rano uda się wyruszyć z Sapienzy / Piano Provenzana, to tego samego dnia bez przeszkód (czasowych) zejdzie się na dół.

Przeciwwskazania: choroby serca i astma.

O ETNIE

Etna, w średniowieczu zwana też Mongibello, położona jest we wschodniej części włoskiej wyspy Sycylia – największej na Morzu Śródziemnym (współrzędne Etny: 37°45 N, 14°60 E). Obwód u podnóża to ok. 145km, powierzchnia ok. 1.190 km², wulkan zbudowany jest głównie z trachitów i bazaltów. Wysokość – jest zmienna ze względu na erupcje i wybuchy gazów. W źródłach encyklopedycznych zazwyczaj pojawiają się cztery liczby: 3323m, 3329m, 3340m i 3350m n.p.m. Mój GPS zmierzył 3331m n.p.m. Etna to niezwykle aktywny wulkan, od V wieku n.e. zaliczył 100 dużych erupcji, setki mniejszych, erupcja z 1669r. zniszczyła Katanię. W masywie Etny naliczono około 300 kraterów w różnym wieku. Na wschodnim stoku znajduje się duża rozpadlina Valle del Bove (ściany kilkaset-1000m wysokości), powstała w wyniku jednej z erupcji sporo tysięcy lat temu, współcześnie płynie nią czasami lawa. Erupcja z 1971r. częściowo zniszczyła obserwatorium Torre de Filosofo i kolejkę linową, która jest od czasu do czasu uszkadzana przez erupcje. W 1981r. lawa zeszła poniżej 750m i niewiele brakowało, by zniszczyła miasteczko Randazzo położone u północnego podnóża. W roku 2002 lawa zatrzymała się powyżej wioski Nicolosi(ok. 700m n.p.m.). Podczas wielomiesięcznej erupcji w latach 1991-1993r. kilkukrotnie zagrożona była miejscowość Zafferana(ok. 600m n.p.m.).

Etna objęta jest ochroną w ramach Parco Dell Etna, założonym w 1987r. Jest najwyższym aktywnym wulkanem Europy, a jeśli wykluczymy kaukaskie wulkany Elbrus i Kazbek – de facto znajdujące się w Azji, lecz przez część alpinistów zaliczane do Europy – to również najwyższym wulkanem Starego Kontynentu. Jest stratowulkanem, co jeżeli chodzi o kształt, wiąże się ze stożkowatością. W przypadku Etny to nie jest klasyczny stratowulkan, ponieważ jest mocno spłaszczony i poniszczony przez erupcje.

KOSZTY

Z Polski tanimi liniami lotniczymi można dostać się na Sycylię już za kilkaset złotych w obie strony – zwłaszcza w lecie. Na lotniska w Palermo, Trapani i Katanii (to ostatnie jest najbliżej Etny, podczas dużych erupcji bywa zamykane). Większość lotów wymaga przesiadki. Loty bezpośrednie z Polski tanimi liniami zaczynają się od 300zł w dwie strony (np. w lecie z Krakowa i Warszawy-Modlin do Trapani) a z przesiadką (łączone) to najczęściej 500-900zł. Loty tradycyjnymi liniami (zawsze z przesiadką) zaczynają się od 1000zł (np. z Krakowa i Warszawy-Okęcie). Jako że w rejonie Etny komunikacja publiczna jest słabo rozwinięta najlepiej wynająć samochód (ok. 50 euro na dzień z ubezpieczeniem, przy większej liczbie dni zniżki, kaucja zazwyczaj 500 euro, ceny benzyny 95 oktanów ok. 1,70-1,90euro/litr). Komunikacja publiczna (autobusowa) na krótkich odcinkach to wydatek 3-5 euro, na długich kilkanaście. Dolne granice cen noclegów to 30-50 euro (w namiocie można za darmo). Ceny jedzenia i napojów zachodnioeuropejskie, np. niewielki posiłek z kawą to ok. 10-15 euro, a niewielki napój kilka euro, w Katanii (dużym mieście) trochę taniej. Kolejka linowa w Rifugio Sapienza to koszt 29 euro w dwie strony, a z przejazdem na parking położony na 2930m n.p.m. to już około 60 euro. Większość wycieczek całodniowych w masywie Etny zaczyna się od około 100euro wzwyż (najczęściej do 200 euro). Czym więcej osób tym taniej. Np. wycieczka do Groty del Gelo + kilka innych atrakcji po drodze, częściowo samochodem 4x4, z przewodnikiem, lunchem i wypożyczeniem raków do poruszania się w jaskini, to koszt 110 euro na osobę przy 3-4 osobach. Jeżeli celem wizyty na Sycylii jest jedynie zdobycie Etny, to cały wyjazd może trwać 3-4dni, przy czym na samo zdobywanie wulkanu wystarczy dzień lub dwa – erupcja wulkanu może uniemożliwić wejście na szczyt. Powyższe ceny pochodzą z 2013 i początku 2014 roku, jeśli nie podano inaczej dotyczą jednej osoby.

W części drugiej: ETNA PO MOJEMU, czyli w jaki sposób zdobyłem Etnę oraz GALERIA ZDJĘĆ. Artykuł znajduje się: TUTAJ